Blijven zitten op school is erg uitzonderlijk voor een tiener op het West-Vlaamse platteland, maar het is bijna de regel in de grote steden. Dat blijkt uit cijfers van het departement Onderwijs. Dat heeft voor heel Vlaanderen in kaart gebracht welk percentage van leerlingen tijdens hun schoolloopbaan een achterstand oplopen. Gemiddeld blijft één op de drie jongeren wel ergens ‘hangen' in de lagere school of het middelbaar.

‘Dat lijkt misschien verrassend veel, maar toch is die trend niet nieuw', zegt professor onderwijskunde Peter Van Petegem van de Universiteit Antwerpen. ‘Dat komt omdat scholen én ouders hardnekkig blijven denken dat zittenblijven de manier bij uitstek is om leerlingen ‘mee' te krijgen. Maar er zijn ondertussen al veel studies die aantonen dat een jaar dubbelen niet helpt. Het eerste jaar zal een dubbelende student een lichte heropleving kennen, maar na een paar jaar is dat voordeel al weer uitgevlakt. '

De cijfers zijn het hoogst in de grote steden, en vooral bij de allochtone jongeren daar zijn ze dramatisch. In Antwerpen, Gent en Brussel moeten drie op de vier buitenlandse jongeren minstens één keer hun jaar overdoen.

Onderwijs niet aangepast aan diversiteit

‘Dat komt omdat ons onderwijs niet is aangepast aan de enorme diversiteit in onze maatschappij', zegt de Antwerpse schepen van Onderwijs Robert Voorhamme(SP.A). ‘Een klas is vandaag een mengelmoes van jongeren met een totaal verschillende afkomst, taalkennis, cultuur en thuissituatie. Maar met ons systeem richten we ons nog altijd op de ‘gemiddelde' leerling, en of die na een jaar nu over mag of niet. Maar die gemiddelde leerling bestaat niet meer. Nu staan de sociaal zwakkere leerlingen in de kou: zij raken achterop, haken af, komen zonder diploma uit school, en krijgen zo weinig kansen op de arbeidsmarkt. Het schoolsysteem bevestigt de ongelijkheid, terwijl ze er net zou moeten tegenin gaan.'

Vlaams minister van Onderwijs Pascal Smet (SP.A) noemt de cijfers rond het zittenblijven ‘alarmerend hoog'. ‘Blijven zitten is niet goed voor de motivatie en de prestaties van de leerlingen, het is lang niet altijd de beste oplossing', zegt hij. ‘We kunnen de scholen daar wel rond sensibiliseren, maar het blijft hun eigen bevoegdheid hoe ze omgaan met zittenblijven.'

Het systeem van een jaar dubbelen helemaal afschaffen is geen goed idee, vindt Mieke Van Hecke, topvrouw van het katholieke onderwijsnet. ‘Je kunt het systeem wel aanpassen en minder rigide maken. Maar je zult altijd bepaalde einddoelen hebben die leerlingen moéten halen tijdens hun schoolloopbaan', zegt ze. ‘Het is wel alarmerend dat de school er op dit moment nog te weinig in slaagt aansluiting te vinden bij de sociaal en economisch zwakkere jongeren. Hoe we die jongeren kunnen motiveren en ondersteunen, is een grote uitdaging. Maar de school alleen de schuld geven van die sociale ongelijkheid is een brug te ver.'